De ROI van intervisie
Door Rosemarijn Koenen en Noëlle van der Hagen
Intervisie is een manier om te groeien. In een groep met collega’s reflecteer je op je eigen handelen en denken en leer je om beter te worden in je werk (en in je leven). Jouw manier van werken en de patronen hierin leren kennen is nuttig omdat het je de mogelijkheid geeft om het anders te doen. De opbrengsten van intervisie zijn vaak niet direct meetbaar, maar wel waardevol als je ernaar kijkt vanuit menselijke waarden. In dit artikel bieden we een tegenwicht aan het rendements- of instrumentele denken.
Veel mensen in bedrijven en organisaties zijn gefocust op de korte termijn, op direct zichtbare en meetbare opbrengsten. Met die beperkte blik laat je veel Return on Investment (ROI) liggen. Een mens is meer dan alleen zijn rendement. Stop met alles te meten en zo te proberen de wereld overzichtelijk te maken. Stop met leerinspanningen te reduceren tot ROI’s. Het leven is veel ‘rijker’ als je kunst en fantasie, toeval en verwarring toelaat.
Ramsey Nasr (2015) schetst een samenleving die gericht is op directe opbrengst: ‘Het schrikbeeld voor Nederland bestaat uit mensen die slechts leven voor economische waarde, die elke empathie hebben verloren, alleen geïnteresseerd zijn in het eigen verhaal en die louter denken in cijfers en getallen.’ Het belang van de kunsten, filosofie en geschiedenis is dat ze geen pasklare antwoorden bieden, maar juist vragen stellen. ‘Het zijn uiteindelijk deze nutteloze vakken die goede managers en bestuurders zullen afleveren; mensen die begrijpen dat de echte wereld niet zozeer uit winst en efficiëntie bestaat, maar uit onvermogen, verlies en vergankelijkheid.’ Volgens Nasr is meerduidigheid, nuance, empathie en verbeelding nodig in onze maatschappij.
Het is logisch dat bedrijven en organisaties denken in termen van rendement. Maar de kunst is om dat rendement niet te smal te zien. Jesse Segers (2018) zegt: ‘Het gaat over de zoektocht hoe je instrumentele en humanistische waarden met elkaar verenigt’.
Bredere kijk op rendement
Intervisie kan bijdragen aan een bredere kijk op rendement. Intervisie levert vaak resultaten op zonder direct meetbaar rendement en het is de vraag of de effectiviteit van deze medewerkers meteen zichtbaar verbetert. Maar de opbrengsten zijn belangrijk voor iedere individuele medewerker. Ze dragen bij aan hun persoonlijke groei. Ze helpen om wezenlijke dingen in hun werk, en vaak ook in hun leven, te verbeteren en te ontwikkelen. Misschien wel doordat ze bijdragen aan het geven van meer ‘zin’, van meer betekenis aan wat ze doen. En daarmee staan deze mensen beter, tevredener in hun leven en in hun werk. Enkele voorbeelden:
- Een salesmanager bij een commercieel bedrijf krijgt helderheid over het feit dat zijn eigen waarden over hoe je met klanten hoort om te gaan niet passen bij de organisatie waar hij nu werkt. Hij maakt dit bespreekbaar.
- Voor een accountant wordt het duidelijk dat ze te weinig ruimte krijgt om haar capaciteiten in te zetten en ze neemt de stap om het gesprek aan te gaan met haar manager om haar ontwikkeling te bespreken.
- Een assistant professor begrijpt nu waarom er een conflict is ontstaan op de werkplek en gaat hierover in gesprek met haar team.
- Een trainee besluit om een gesprek te hebben met een vertrouwenspersoon in verband een ethisch vraagstuk.
- Een projectmanager krijgt helderheid over hoe het komt dat hij zoveel bezig is met zichzelf op de kaart te zetten en waarom dit hem zo veel energie kost.
Onderstaand beschrijven we een drietal mogelijke opbrengsten van intervisie, die niet direct meetbaar maar wel waardevol zijn.
Een opbrengst: minder stress
Veel organisaties zijn sterk competitieve omgevingen. Iedereen moet proberen nog net iets beter te zijn dan de mensen om hen heen. Medewerkers zijn ambitieus en nemen veel hooi op hun vork. Ze maken veel uren omdat ze altijd bereikbaar zijn. De werk-privé balans staat onder druk. Het werktempo ligt hoog. De meeste werkomgevingen nodigen niet uit tot introspectie. Sinds Argyris (1991) weten we dat slimme, succesvolle mensen niet goed hebben geleerd om om te gaan met teleurstellingen en tegenslagen, doordat ze die simpelweg niet vaak zijn tegengekomen. De eenvoudige vraag ‘Wat is mijn aandeel in deze mislukking?’ stelt men zich niet. Terwijl juist die vraag helpt om te leren, om je eigen werk en je eigen wereld te verbeteren.
Intervisie kan stressreducerend werken omdat je je in intervisie die vraag wel stelt. En daardoor leer je jezelf beter kennen. Je leert beter te begrijpen wat je moeilijk vindt en waarom. Je leert beter te voelen waardoor je mogelijk signalen in je lijf sneller herkent. Je komt meer in contact met je wil, waardoor je helderder wordt over wat je echt belangrijk vindt en op grond waarvan jij keuzes maakt. Dit reflectieproces van willen, voelen en denken helpt zelfs misschien een burn-out te voorkomen, omdat je in een eerder stadium cruciale signalen oppikt.
Een opbrengst: meer vragen, minder oplossingen
Een intervisiegroep komt eens in de vier tot acht weken bijeen om een casus te bespreken onder leiding van een ervaren intervisiebegeleider. Deze faciliteert en bewaakt het proces zodat er optimaal geleerd kan worden.
Vaak blijkt dat de casusinbrenger niet de enige is die worstelt met het vraagstuk. De anderen hebben vergelijkbare ervaringen. Met behulp van verschillende gespreksvormen –zowel analytische als creatieve als praktische- werkt de groep aan dit vraagstuk. Het bieden van goed bedoelde ‘oplossingen’ werkt meestal niet voor een ander. Het gaat om het stellen van open, geïnteresseerde vragen. Die helpen de casusinbrenger om anders te kijken naar zijn vraagstuk. Hij verheldert waarom iets raakt, wat er voor hem toe doet, wat een blinde vlek is, en wat de relatie is met zijn handelen. Zo kan hij condities in zijn leven en werk verbeteren. Zijn blik wordt verruimd. Hij snapt beter waarom hij iets deed en waarom dat niet handig was. Hij herkent ineens een onproductief patroon.
De opbrengst voor de gehele groep is het besef dat vragen waardevoller zijn dan antwoorden. Je raakt je bewuster van het feit dat wat jij vindt, denkt of doet niet per se werkt voor een ander, dat er zoveel werkelijkheden zijn als er mensen zijn. Je leert om vanuit verschillende perspectieven te kijken. En je leert om het af en toe zelfs even echt niet te weten.
Een opbrengst: beter teamfunctioneren
Door te vertragen komt er meer aandacht voor wat er is.
De kwaliteit van de relaties in de groep en met de begeleider bepalen het succes. Een goed werkende groep is veel waard. Men ervaart er collegialiteit maar ook lotgenotencontact. Het is niet gemakkelijk om te praten over de dingen die je niet (goed) kan. Of waar je in vastloopt, of die je eng vindt.
De begeleider speelt een belangrijke rol door het creëren van een veilige, constructieve en uitdagende omgeving waarin moeilijke dingen gezegd en beleefd kunnen worden. Waarin er, kortom, geleerd kan worden. En dat klinkt simpeler dan het is. Want leren is soms pijnlijk en roept angst op. De begeleider is degene die de onzekerheid van de casusinbrenger en de groep ‘containt’.
De deelnemers leren hoe het is om in zo’n groep te zijn en te werken. Dat het moeilijk is, maar ook een verademing. Je leert om niet te oordelen, open te zijn, onderzoekend, empatisch, verbonden. Je leert om bij jezelf te zijn en bij de ander. Het geeft ook rust. Je bent namelijk met collega’s in een omgeving waar je niet hoeft te ‘scoren’. Je bent in een omgeving die uitnodigt tot samen onderzoeken. In plaats van een debat te moeten winnen, voer je een dialoog.
Intervisie versterkt menselijkheid in organisaties
Als je met menselijke ogen naar intervisie kijkt, zie je de enorme opbrengst. Je deelt wat je wel en niet kunt, voelt en wilt. Je krijgt andere perspectieven aangereikt voor je vraagstukken. Je leert over jezelf en je eigen patronen in de werkcontext. Je krijgt een moment rust in een snelle competitieve werkomgeving. Je leert om op een onderzoekende manier samen te werken. Je verbetert de condities in je leven en werk doordat je bewuste keuzes maakt. Je leert betere vragen te stellen. Je leert af en toe even stil te staan en te reflecteren op wat er speelt. Kortom: intervisie leidt tot verbondenheid en creëert reflectieve ruimtes in organisaties waardoor er beter geleerd wordt. Dat lijkt ons veel ROI!